Στάθης Παπαθεοδώρου
Άλκης Ψυχογιός
Διανύοντας μια περίοδο παρατεταμένης ύφεσης, εκρηκτικής ανεργίας και κοινωνικής ανέχειας λόγω των κυβερνητικών μέτρων και του Μνημονίου ΔΝΤ-ΕΕ είναι αναμενόμενες οι αρνητικές επιπτώσεις στους δείκτες νοσηρότητας και θνησιμότητας του πληθυσμού, ιδιαίτερα των αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων. Είναι γνωστό πως η υγεία ενός ατόμου ή ενός πληθυσμού εξαρτάται κατά 20% από βιολογικούς παράγοντες, κατά 20-30% από το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον, κατά 40-50% από την ανθρώπινη συμπεριφορά και μόνο κατά 10-20% από τις υπηρεσίες υγείας και το σύστημα περίθαλψης1.
Όπως επίσης είναι γνωστό ότι η υγεία και η αρρώστια εκφράζονται στις σχέσεις του ατόμου με την κοινωνία. Το εισόδημα, η κοινωνική θέση, τα κοινωνικά δίκτυα, η ανεργία και η εργασιακή ανασφάλεια είναι αυτά που κυρίως επηρεάζουν την υγεία του λαού. Η φτώχεια γεννά την αρρώστια, ενώ ο πλούτος προστατεύει και προάγει την υγεία. Το ταξίδι με το τρένο από τη νοτιοανατολική πλευρά του κέντρου της Washington μέχρι το Montgomery County Maryland δεν διαρκεί πολύ. Ωστόσο, για κάθε μίλι ταξιδιού το προσδόκιμο επιβίωσης αυξάνεται κατά 1,5 χρόνια. Υπάρχει διαφορά 20 ετών ανάμεσα στους φτωχούς μαύρους στην αρχή (Προσδόκιμο Επιβίωσης ανδρών: 57 έτη) και στους πλούσιους λευκούς στο τέλος της διαδρομής (Προσδόκιμο Επιβίωσης: 76,7 έτη). Φαίνεται πως το τρένο της Ελλάδας μπαίνει σε επικίνδυνες υγειονομικές ράγες.
Η επέμβαση του ΔΝΤ χωρίς αναισθησία
Η εμπειρία του ΔΝΤ στα συστήματα περίθαλψης των χωρών στις οποίες έχει παρέμβει είναι αποκρουστική. Μία σειρά από χώρες του τρίτου κόσμου είχαν την ατυχία να ζήσουν την νέα πραγματικότητα στα ανύπαρκτα συστήματα περίθαλψης τους, μετά τις εντολές του ΔΝΤ για μείωση των δαπανών Υγείας και ιδιωτικοποίηση των ήδη ελάχιστων δομών που είχαν. Την ίδια ώρα που στο βωμό της αποπληρωμής του χρέους των αφρικανικών χωρών, οι δαπάνες υγείας και οι δαπάνες για νερό και τροφή περιοριζόταν στο 1/5 αυτών που πήγαιναν στην εξυπηρέτηση του χρέους, σε όλη την ήπειρο συντελούταν ένα υγειονομικό έγκλημα με τις επιδημίες HIV, ελονοσίας, χολέρας, φυματίωσης και μηνιγγίτιδας. Αν αυτά γίνονται στην Αφρική, η εμπειρία στην Ευρώπη συγκλονίζει επίσης. Για κάθε χρόνο παραμονής του ΔΝΤ στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, ο λαός παρακολουθούσε τη φυματίωση να αυξάνει κατά 5%, για κάθε δολάριο χρηματοδότησης έβλεπε τους δείκτες θνησιμότητας και νοσηρότητας να αυξάνονται δραματικά2.
Το πιο πρόσφατο και συνάμα χαρακτηριστικό παράδειγμα βιαίας επέμβασης του ΔΝΤ στο σύστημα περίθαλψης ενός λαού είναι αυτό της Ρουμανίας. Το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι εφαρμόζει μια συνταγή «θετικού» σοκ στο σύστημα Υγείας με πάγωμα των προσλήψεων και απολύσεις στα νοσοκομεία, με ιδιωτικοποιήσεις και περιορισμό των δαπανών. Στο μαιευτήριο Τζιουλέστι του Βουκουρεστίου υπήρξε όμως το πραγματικό σοκ. Πέντε νεογνά κάηκαν ζωντανά λόγω των περικοπών στο νοσοκομείο, την μη εγκατάσταση συστήματος πυρασφάλειας, και την ύπαρξη μίας και μοναδικής νοσηλεύτριας που ήταν υπεύθυνη στην βάρδια της για 100 νεογνά. Ταυτόχρονα οι Ρουμάνοι ασθενείς με HIV έμειναν 6 εβδομάδες χωρίς θεραπεία, ενώ κυριολεκτικά πανικός προκλήθηκε στα φαρμακεία της χώρας όταν ο εθνικός οργανισμός παρασκευής εμβολίων έκλεισε προσωρινά, με τους γονείς να ψάχνουν απεγνωσμένα για εμβόλια κατά της φυματίωσης. Οι ασθενείς φέρνουν από το σπίτι τις κουβέρτες τους, αγοράζουν μόνοι τα φάρμακα τους και το φαγητό τους! Ταυτόχρονα οι ομάδες χρόνιων πασχόντων (καρκινοπαθείς, ψυχικές διαταραχές, παρκινσονικοί, καρδιοπαθείς κτλ) αναγκάζονται να πληρώνουν για τις θεραπείες τους τα διπλάσια χρήματα σε σχέση με πριν, ενώ το αν θα συνεχίζουν να παίρνουν τη σωστή θεραπεία είναι αμφίβολο. Λεττονία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Αργεντινή… Παντού η ίδια συνταγή. Ελλάδα;
Καλοκαίρι 2010. Το ΔΝΤ μετράει μόνο 3 μήνες στην Ελλάδα. Η χρηματοδότηση των νομαρχιών μειώνεται κατά 40% και οι πρώτες περικοπές γίνονται στα κονδύλια για το ραντισμό ενάντια στα κουνούπια. Ο ιός του δυτικού Νείλου, ένας ιός που μεταδίδεται από κουνούπια, εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και οδηγεί σε 34 θανάτους3. Ακόμα και τότε πάνω από τους μισούς θανάτους θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν υπήρχαν διαθέσιμα κρεβάτια ΜΕΘ.
Στον ελληνικό χώρο αυτή τη στιγμή συμπυκνώνονται ενεργές αντιφάσεις μιας πολιτικής που τη τελευταία δεκαετία προμόταρε συστηματικά τον ιδιωτικό τομέα υγείας οδηγώντας καταρχήν σε τεράστια αύξηση τόσο των συνολικών δαπανών υγείας όσο και την αναλογία των ιδιωτικών δαπανών υγείας (αυτές δηλαδή που πληρώνει ο ασθενής από τη τσέπη του) σε σχέση με τις δημόσιες (58%-42%).
Το επόμενο διάστημα θα υπάρξει αυξανόμενη ζήτηση υπηρεσιών περίθαλψης από εκείνα τα κοινωνικά στρώματα που σε μια προηγούμενη φάση είχαν την οικονομική δυνατότητα να απευθύνονται στον ιδιωτικό τομέα υγείας για να καλύψουν αυτή την ανάγκη. Ήδη έχει καταγραφεί αύξηση των προσερχόμενων στο ΕΣΥ κατά 20% και ταυτόχρονη μείωση στις μονάδες της ιδιωτικής υγείας κατά 15%. Σε μία τέτοια συγκυρία λοιπόν που η αναβάθμιση και η στήριξη του ΕΣΥ καθίσταται επιτακτική ανάγκη, το Υπουργείο Υγείας απεμπολεί επί της ουσίας την ευθύνη του για παροχή υπηρεσιών υγείας με την άγρια περικοπή των ενισχύσεων από τον προϋπολογισμό του 2011. Βασικοί άξονες των νεών μέτρων είναι η συμμετοχή του λαού στην περίθαλψη του σε κάθε επίπεδο (από το εισιτήριο των 10 ευρώ στα εξωτερικά ιατρεία, από τη συμμετοχή στα φάρμακα μέχρι το φακελάκι και τα απογευματινά ιατρεία), η λειτουργία των νοσοκομείων με ιδιωτικοικονομικά κριτήρια, η μεταφορά τους στις περιφέρειες μέσω του Καλλικράτη, η συγχώνευση και κλείσιμο νοσοκομείων και κλινικών, καθώς και η συρρίκνωση και μείωση όλων των κοινωνικών και προνοιακών υπηρεσιών.
Θα λέγαμε ότι επιχειρείται μια ακραία εφαρμογή ενός νεοφιλελεύθερου μοντέλου για το σύστημα περίθαλψης στα πρότυπα των παρεμβάσεων σε άλλες χώρες, με επέκταση των αγοραίων σχέσεων με τέτοιο τρόπο ώστε να εμποδίζεται η θεμελίωση άλλων μη-αγοραίων αξιών, όπως η αλληλεγγύη ή η δημόσια συνεισφορά. Σε αυτό το πλαίσιο επιχειρείται μία αλλαγή παραδείγματος, η αντικατάσταση της έννοιας της υγείας ως δημόσιο αγαθό με τον όρο υπηρεσίες υγείας, η πρόσβαση στις οποίες θα είναι άνιση και θα πληρώνεται.
Αγώνας για την Υγεία του λαού!
Σήμερα η μάχη για την υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα της περίθαλψης, για την υπεράσπιση της έννοιας της δημόσιας υγείας είναι κεντρικό ζήτημα, ειδικά σε μια περίοδο η υγεία του λαού δέχεται καταιγιστικά πλήγματα με την χειροτέρευση όλων των όρων ζωής και εργασίας. Το κράτος δεν υποβαθμίζει απλά τη παρεχόμενη περίθαλψη, προσπαθεί να αλλάξει αυτό που θεωρείται αυτονόητο στην Ελλάδα ως σήμερα: την ύπαρξη ενός δημόσιου συστήματος υγείας στο οποίο μπορεί ο καθένας με σχετικά ισότιμο τρόπο να προσέλθει, χωρίς να χρεωθεί για την υπόλοιπη του ζωη.
Απέναντι σε αυτή την επίθεση, χρειάζεται ένα πανυγειονομικό παλλαικό μέτωπο για την υπεράσπιση και την εμπέδωση της Δημόσιας Υγείας. Ένα μέτωπο που θα αντισταθεί στα μέτρα Υπουργείου-Τροικας, θα επιβάλλει την υπεράσπιση και επέκταση της Δημόσιας Δωρεάν Υγείας και των εργατικών και λαικών δικαιωμάτων, θα ξαναθέσει στην πρώτη γραμμή τις αξίες της αλληλεγγυής και της ισότητας.
2. David Stuckler, Lawrence P King, and Sanjay Basu . International Monetary Fund Programs and Tuberculosis Outcomes in Post-Communist Countries
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου