Nikos Gouvas: ΜΙΑ ΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ, Η ΟΠΟΙΑ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΙ ΜΕ ΑΝΑΛΟΓΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ, ΓΡΑΜΜΕΝΗ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΣΗΡΟ ΣΥΣΤΗΜΑ.

Nikos Gouvas

ΜΙΑ ΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ, Η ΟΠΟΙΑ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΙ ΜΕ ΑΝΑΛΟΓΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ, ΓΡΑΜΜΕΝΗ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΣΗΡΟ ΣΥΣΤΗΜΑ.

ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ

ένα πόνημα αισιόδοξο, οραματικό και προς τούτο άπελπες

Στο καθ’ ημάς εθνικό σύστημα υγείας (όντως εθνικό και μη διεκδικούμενο αλλά όχι σύστημα, παραπαίον-αγκομαχών-γεράσαν αμέσως προεφηβικώς αλλά ουδέποτε ενηλικιωθέν, παιδιόθεν αρρωστημένο αν και σχεδιασθέν να υπηρετεί την δημοσία υγεία) είναι παράλογο να θεωρηθεί ότι ο σχεδιασμός (σχήμα λόγου) και το περιεχόμενο (σχήμα λόγου ομοίως) της εκπαιδεύσεως στην ειδικότητα της Γενικής Χειρουργικής (ΓΧ) εξυπηρετεί όντως τον σκοπό της αποδόσεως στην κλινική πράξη επαρκών και ασφαλώς ασκούντων την χειρουργική ειδικότητα ιατρών. Ίσως η ως άνω άποψη να φαίνεται μηδενιστική και κάποιος να αντιπαραθέσει παράδειγμα ή και παραδείγματα λαμπρών χειρουργών με αξιοζήλευτο επιστημονικό έργο και προσφορά στην κοινωνία. Αναμφιβόλως, τα παραδείγματα υπάρχουν, αλλά είναι μόνον παραδείγματα και κατά τεκμήριο μεμονωμένα. Ο θλιβερός κανόνας είναι ότι το μέσον επίπεδο του γενικού χειρουργού στην Ελλάδα είναι χαμηλό (έως επικινδύνως χαμηλό κατά περίπτωση), κατά πολύ υποδεέστερο του μέσου των ευρωπαϊκών κρατών με ανεπτυγμένο πολιτισμό υγείας. Εν πάση περιπτώσει, τα μεμονωμένα παραδείγματα των εξαιρετικών ελλήνων γενικών χειρουργών μάλλον αντανακλούν την προσωπική των προσπάθεια και κατά πάσα πιθανότητα την εκπαίδευση των εκτός του ελληνικού χώρου, παρά αποτελούν προϊόντα του παρ’ ημίν συστήματος εκπαιδεύσεως στην ειδικότητα. Πράγματι, είναι αστείο να υποστηριχθεί ότι το υπάρχον συνονθύλευμα διατάξεων του Υπουργείου Υγείας το οποίο διέπει την εκπαίδευση στην ειδικότητα της ΓΧ στοιχειοθετεί σύστημα. Ας σημειωθεί το τραγελαφικό ότι το υπουργείο αναθέτει την εποπτεία εφαρμογής και διεκπεραιώσεως αυτών των διατάξεων σε υπηρεσίες των κατά τόπους Νομαρχιών, ενώ απουσιάζει παντελώς ο λόγος των καθ’ ύλην αρμοδίων επιστημονικών φορέων.

Η καταγραφή-απογραφή της χύδην καταστάσεως στην εκπαιδευτική διαδικασία της ειδικότητας της ΓΧ οφείλει να είναι ουσιαστική και ακριβής, με στόχο να αποτελέσει εφαλτήριο για τις απαραίτητες μεταβολές και μεταρρυθμίσεις. Μεταρρυθμίσεις αναγκαίες όχι μόνο στην παραγωγή επαρκώς εκπαιδευμένων γενικών χειρουργών αλλά και οπλισμένων με την απαραίτητη φιλοσοφία, διάθεση και τεχνογνωσία για την προσαρμογή και κριτική και ενδελεχή παρακολούθηση όλων των αλλαγών στις σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Η όλη διαδικασία εκπαιδεύσεως και απονομής της ειδικότητας της ΓΧ ευρίσκεται υπό την ευθύνη και αδιαφορία του Υπουργείου Υγείας. Η ευθύνη περιλαμβάνει από τον καθορισμό των Γενικών Χειρουργικών Κλινικών των Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων της επικρατείας οι οποίες εκπαιδεύουν, μέχρι τον αριθμό των εκπαιδευομένων και την διάρκεια εκπαιδεύσεως ανά κλινική. Η αδιαφορία αφορά στην παντελή απουσία καθορισμού του εκπαιδευτικού περιεχομένου (curriculum) της ασκήσεως στην ειδικότητα και την έλλειψη μηχανισμών ελέγχου της ποιότητας των εκπαιδευτών και του εκπαιδευτικού έργου το οποίο παρέχουν, αλλά και την απουσία της διαρκούς αξιολογήσεως της επιδόσεως των εκπαιδευομένων. Οι κατά καιρούς γνωμοδοτήσεις και αλλαγές οι οποίες έχουν προταθεί από το ΚΕΣΥ και έχουν υιοθετηθεί ή όχι από το Υπουργείο, πέραν του γεγονότος ότι είναι αποσπασματικές και δεν μεταβάλλουν την ουσία του προβλήματος, αποτελούν φενάκη αλλά και άλλοθι της ραθυμίας της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας να αναλάβει την ευθύνη αλλαγής της καταστάσεως.

Μείζον πρόβλημα αποτελεί η ανομοιογένεια του περιβάλλοντος στο οποίο οι ειδικευόμενοι καλούνται να εκπαιδευτούν. Μέρος της ή όλη την ειδικότητα της ΓΧ χορηγούν σχεδόν όλες οι Γενικές Χειρουργικές Κλινικές της επικρατείας, αδιακρίτως της βαθμίδας περιθάλψεως του νοσηλευτικού ιδρύματος εντός του οποίου λειτουργούν. Υπάρχουν ειδικευόμενοι οι οποίοι εκπαιδεύονται σε δευτεροβάθμιο νοσοκομείο μικρής επαρχιακής πόλεως, το οποίο στερείται σύγχρονης τεχνικής υποστηρίξεως, βασικών άλλων υποστηρικτικών ειδικοτήτων και ειδικευμένων χειρουργών με την ελάχιστη αναγκαία εκπαιδευτική πείρα και ικανότητα, με ένα φάσμα προσερχομένων χειρουργικών περιστατικών το οποίο κυμαίνεται από την «είσφρυση όνυχος» και την «κύστη κόκκυγος» έως την «βουβωνοκήλη» και, στην καλύτερη περίπτωση, την «χολολιθίαση». Σε κλινικές παρομοίου όγκου και ποιότητας περιστατικών και εν γένει περιβάλλοντος λειτουργίας, προφανώς και δεν γίνεται λόγος για την ύπαρξη και λειτουργία συντεταγμένων προγραμμάτων θεωρητικής καταρτίσεως στην κρατούσα γνώση του αντικειμένου της ΓΧ, άλλα και των συναφών βασικών επιστημών, των οποίων ο ειδικευόμενος οφείλει να είναι κοινωνός. Από την άλλη πλευρά, ο «προνομιούχος» ειδικευόμενος πανεπιστημιακής κλινικής ή χειρουργικής κλινικής μεγάλου τριτοβαθμίου νοσηλευτικού ιδρύματος υφίσταται πληρέστερη εκπαίδευση, πληρώνοντας όμως το αναλογούν τίμημα συνήθως με μακρότερη αναμονή διορισμού ή ίσως εκπαίδευση σε συγκεκριμένα επιμέρους αντικείμενα, με βάση τον προσανατολισμό της κλινικής, και όχι στο σύνολο του περιεχομένου της ΓΧ.

Στο όλον αρρωστημένο περιβάλλον έρχεται να προστεθεί ο ψυχικός κάματος του επί σειράν ετών προσμένοντος προς έναρξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας υποψηφίου νεαρού ιατρού, όχι πλέον τόσο νεαρού, αφού στην πλειονότητα των περιπτώσεων έχει υπερβεί το τριακοστό έτος της ηλικίας, όταν βάσει της «λίστας αναμονής» έλθει η σειρά του και κληθεί για την έναρξη της ειδικότητας. Εξάλλου, η έννοια της «λίστας αναμονής» δείχνει να εκφράζει πλήρως, όχι μόνον τον τρόπο εισαγωγής στην εκπαιδευτική διαδικασία της ειδικότητας, αλλά και γενικότερα τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό και το σύστημα αξιών που τον διέπει. Λόγω της παρατεταμένης αχρηστίας και περιπλανήσεως, δεν είναι παράδοξο το γεγονός ότι οι πλείστοι των ειδικευομένων έχουν χάσει την ζωντάνια και την ερωτική διάθεση για εκπαίδευση η οποία οφείλει να τους χαρακτηρίζει και η οποία έχει αντικατασταθεί από την στοχοπροσήλωση και την νοοτροπία της ήσσονος προσπαθείας. Εξάλλου, «καλοί-κακοί» ειδικευόμενοι, όλοι στο ίδιο σακούλι της ενδείας και απαξιώσεως θα κατασκηνώσουν. Απουσιάζει η επιτίμηση του οκνηρού και η επιβράβευση του εργατικού και αποδοτικού.

Των ανωτέρω σημανθέντων, είναι αδήριτη η ανάγκη της εκ βάθρων αλλαγής του τρόπου αποκτήσεως της ειδικότητας της ΓΧ. Είναι επίσης προφανές ότι οι άξονες του νέου τρόπου αποκτήσεως ειδικότητας θα αφορούν και στις άλλες πλην της ΓΧ ειδικότητες. Αν και δυσκόλως ομολογείται και ακόμη δυσκολότερα ακολουθείται, είναι πασίδηλο ποιά οφείλει να είναι η νέα κατεύθυνση. Κατ’ αρχήν, πρέπει να καθορισθεί νέο νομοθετικό πλαίσιο στο οποίο θα περιγράφεται το έργο και ευθύνη του Υπουργείου και των αρμοδίων φορέων. Ειδικότερα σε ότι αφορά τους φορείς, η καθ’ ύλην αρμοδία επιστημονική Χειρουργική Εταιρεία (ΕΧΕ) πρέπει να αποκτήσει τον ρόλο και να επιτελέσει το έργο το οποίο επιτελούν όλες οι επιστημονικές εταιρείες απανταχού της γης, της χώρας μας εξαιρουμένης. Νέο νομοθετικό πλαίσιο οφείλει να θεσπιστεί, το οποίο να διέπει την συγκρότηση, τον σκοπό και τις αρμοδιότητές της, οι οποίες προς το παρόν υπάγονται στις Νομαρχίες (πρωτοτυπία).

Ειδικότερα το Υπουργείο Υγείας:

• θα πρέπει να ερευνήσει και να καθορίσει με βάση τις εθνικές ανάγκες σε βάθος χρόνου τον κατά προσέγγιση ετήσιο αριθμό των εισαγομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία της ειδικότητας της ΓΧ,

• θα πρέπει να διερευνήσει και να καταγράψει επακριβώς τις εκπαιδευτικές δυνατότητες κάθε νοσηλευτικού ιδρύματος της επικρατείας και των χειρουργικών κλινικών οι οποίες παρέχουν εκπαίδευση μέχρι σήμερα,

• με βάση τις συγκεκριμένες καταγραφές οφείλει να ορίσει και να θέσει σε λειτουργία, εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος και με την δημιουργία της κατάλληλης υποδομής, συγκεκριμένα τριτοβάθμια νοσηλευτικά ιδρύματα, οι χειρουργικές κλινικές των οποίων θα είναι επιφορτισμένες με την παροχή υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου έργο, με βάση τις διεθνείς ισχύουσες προς τούτο προδιαγραφές, και θα αποτελούν τα «Κέντρα Αριστείας» (Centres of Excellence). Είναι προφανές ότι στα συγκεκριμένα ιδρύματα πρέπει να περιλαμβάνονται τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία της περιφερείας και τα μεγάλα Τριτοβάθμια Νοσοκομεία, Πανεπιστημιακά και μη, του λεκανοπεδίου της Αττικής και της Θεσσαλονίκης. Στα ιδρύματα αυτά, τα οποία δεν θα υπερβαίνουν σε αριθμό τα 10-12 (ο αριθμός θα εξαρτάται από τον αριθμό του συνόλου των εκπαιδευομένων) θα εκπαιδεύονται οι ειδικευόμενοι χειρουργοί στην ΓΧ,

• ομοίως, θα πρέπει να διερευνήσει και να καθορίσει με βάση τις εθνικές ανάγκες τον κατά προσέγγιση ετήσιο αριθμό των εισαγομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία αποκτήσεως ενός έως τριών ετών της ειδικότητας της ΓΧ, ως προαπαιτουμένη για την απόκτηση άλλης ειδικότητας (από Οφθαλμολογία και ΩΡΛ μέχρι Γυναικολογία και Θωρακοχειρουργική κ.ο.κ),

• με βάση τα αναφερθέντα στην προηγουμένη παράγραφο, να ορίσει και να θέσει σε λειτουργία, εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος και με την δημιουργία της κατάλληλης υποδομής, συγκεκριμένα δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια νοσηλευτικά ιδρύματα με επαρκή όγκο περιστατικών και ποιότητας παροχής κλινικού έργου, οι χειρουργικές κλινικές των οποίων θα είναι επιφορτισμένες με την παροχή του αναγκαίου εκπαιδευτικού έργου στους ειδικευομένους προς απόκτηση μέρους της ειδικότητας της ΓΧ. Ο αριθμός αυτών των ιδρυμάτων θα εξαρτάται και από τον αριθμό του συνόλου των εκπαιδευομένων,

• οφείλει να θεσπίσει ειδικά συμβούλια κρίσεων και επιλογής των εκπαιδευτών χειρουργών όλων των βαθμίδων (Πανεπιστημιακοί, Διευθυντές, Επιμελητές), οι οποίοι θα παρέχουν το εκπαιδευτικό έργο στα προεπιλεγμένα ιδρύματα – «Κέντρα Αριστείας». Στα συμβούλια αυτά θα μετέχουν μέλη της ΕΧΕ, μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, επιφανείς επιστήμονες σχετικοί με το εκπαιδευτικό αντικείμενο και στελέχη του Υπουργείου, ομοίως σχετικά με το εκπαιδευτικό αντικείμενο και

• να φροντίσει ώστε στις χειρουργικές κλινικές κάθε «κέντρου αριστείας» να ασκούνται συντεταγμένως, όχι μόνον η Γενική Χειρουργική ως σύνολο, αλλά και οι επιμέρους βασικές εξειδικεύσεις, όπως η «χειρουργική ήπατος-χοληφόρων-παγκρέατος», η «χειρουργική του ανωτέρω πεπτικού σωλήνα», η «χειρουργική μαλακών μορίων», η «χειρουργική παχέος εντέρου», η «χειρουργική ενδοκρινών αδένων» κ.ο.κ.

Μια ΕΧΕ, η οποία καλείται να επιτελέσει παρόμοιο έργο για πρώτη φορά από ιδρύσεώς της, οφείλει να είναι απαλλαγμένη από τα παθογενή τα οποία την χαρακτηρίζουν: ανόητη άσκηση παιγνίων εξουσίας (έναντι ποίου άραγε;), «καρεκλομαχία», διακοσμητική παρουσία και αλαλία πολλών εκ του εκάστοτε διοικητικού συμβουλίου, κομματική νοοτροπία, γλίσχρη συνεισφορά στην εκπαίδευση ειδικών και ειδικευομένων και απουσία γνώμης για κάθε εκ του Υπουργείου εισαγομένη σχετική ρύθμιση –ανόητη ή ορθή-, η οποία οφείλει να την αφορά. Είναι προφανές ότι η αλλαγή του ρόλου και η παρουσία μιας ηγεσίας της ΕΧΕ νέας νοοτροπίας πρέπει να είναι προϊόν νέων νομοθετικών ρυθμίσεων οι οποίες, αφού προπαρασκευασθούν επιμελώς, σε βάθος και πλάτος, με προοπτική και όραμα, θα πρέπει να εφαρμοσθούν αμέσως και υπό διαρκή έλεγχο, τόσο εκ των ένδον όσο και άνωθεν.

Το περιεχόμενο, η ποιότητα και ο έλεγχος της εκπαιδεύσεως των ειδικευομένων στην ΓΧ οφείλει να είναι έργο αποκλειστικώς της ΕΧΕ νέου τύπου, ου μην και νέας νοοτροπίας. Συγκεκριμένως, η υλοποίηση του στόχου θα είναι έργο «Γραμματείας Εκπαιδεύσεως», προς τούτο στελεχωμένης από επαΐοντες, επιθυμούντες να ασχοληθούν με την άρδην αλλαγή και αναβάθμιση του εκπαιδευτικού περιεχομένου. Το πώς θα επιλέγονται, θα ορίζονται, θα ελέγχονται και θα ανανεώνονται τα μέλη της είναι θέμα προς συζήτηση, στην οποία καλούνται να συμβάλουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς και ανεξάρτητα μέλη της χειρουργικής κοινότητας. Στα καθήκοντα της «Γραμματείας Εκπαιδεύσεως» θα υπάγονται:

• η θέσπιση αδιαβλήτων εξετάσεων για την εισαγωγή στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της ειδικότητας της ΓΧ. Οι εξετάσεις θα λαμβάνουν χώρα ετησίως και θα είναι υπό την επίβλεψη της ΕΧΕ. Οι εξετάσεις θα περιλαμβάνουν ύλη από τις Βασικές Επιστήμες (Βιοχημεία, Βιολογία, Ανατομία, Φυσιολογία, Ανοσοβιολογία), την Παθολογία της Γενικής Χειρουργικής και τα σχετικά Κλινικά Εργαστήρια (Παθολογική Ανατομική, Απεικόνιση). Ο τρόπος διενεργείας των εξετάσεων είναι επίσης θέμα προς συζήτηση, θα πρέπει πάντως, πέραν από την γραπτή δοκιμασία, να περιλαμβάνει και προφορική συνέντευξη από ειδική προς τούτο επιτροπή. Σε περίπτωση αποτυχίας, οι ενδιαφερόμενοι προς εισαγωγή στην ειδικότητα θα πρέπει να έχουν μόνον άλλη μια ευκαιρία συμμετοχής στις εξετάσεις του επομένου έτους. Δικαίωμα συμμετοχής στις εξετάσεις θα έχουν όλοι όσοι πτυχιούχοι ιατροί επιθυμούν. Είναι ευκταίο, οι ενδιαφερόμενοι να προσέρχονται στις εξετάσεις πριν παρέλθουν δύο έτη από της λήψεως του πτυχίου,

• η εκπόνηση εκπαιδευτικού προγράμματος, το περιεχόμενο του οποίου θα ανανεώνεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα, τα οποία δεν πρέπει να είναι μικρότερα της 10-ετίας, με βάση τις τρέχουσες ανάγκες. Η 10-ετία προτείνεται με βάση το γεγονός ότι η εκπαίδευση στην ειδικότητα διαρκεί 6 έτη, ενώ επί 4 επιπλέον έτη θα πρέπει να αξιολογηθεί στην πράξη η ποιότητα το εκπαιδευθέντων. Από την άλλη πλευρά, εντός μιας 10-ετίας αναμένεται να έχουν προκύψει νέα δεδομένα τα οποία επιτάσσουν αλλαγές και προσαρμογές στην νέα γνώση και τεχνολογία. Το πρόγραμμα θα πρέπει να προβλέπει λεπτομερώς το περιεχόμενο της κλινικής εκπαιδεύσεως του ειδικευομένου ανά έτος. Το περιεχόμενο θα περιλαμβάνει (α) συμμετοχή στις καθημερινές πράξεις, χειρουργεία και εφημερίες, των χειρουργικών κλινικών, οι οποίες θα καταγράφονται σε «ατομικό βιβλιάριο προόδου» κάθε ειδικευομένου, υπό την εποπτεία του προϊσταμένου χειρουργού εκπαιδεύσεως, (β) σειρά μαθημάτων θεωρητικής καταρτίσεως, υπό την μορφή ολιγοημέρων σεμιναρίων, και να καλύπτει εκτός από το σύνολο της «ύλης» της γενικής χειρουργικής, και άλλα αντικείμενα όπως στοιχεία παθολογική ανατομικής, ανοσοβιολογίας, απεικονίσεως, ιατρικής στατιστικής, αξιολογήσεως της διεθνούς βιβλιογραφίας κ.ο.κ. Όλοι οι ειδικευόμενοι είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθούν όλη την θεματολογία των σεμιναρίων και να υποβάλλονται κάθε φορά σε γραπτή δοκιμασία, η επίδοση στην οποία θα καταγράφεται στο «ατομικό βιβλιάριο». Τα σεμινάρια θα πρέπει να λαμβάνουν χώρα 4-6 φορές ετησίως για κάθε έτος ειδικότητας και η θεματολογία να επαναλαμβάνεται δύο φορές ετησίως λαμβάνοντας υπόψη γεωγραφικούς παράγοντες ή αποτυχίας σε προηγουμένη ενότητα ενός υποψηφίου, (γ) υποχρεωτική παρακολούθηση όλων των μειζόνων επιστημονικών εκδηλώσεων σχετικών με την ειδικότητα, ελληνικών και διεθνών οι οποίες λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα, (δ) εβδομαδιαίες επιστημονικές ενδο-νοσοκομειακές συναντήσεις με προκαθορισμένη ύλη, κατά προτίμηση σε συνεργασία με άλλες ειδικότητες (παθολογική ανατομία, απεικόνιση, εντατική ιατρική, επείγουσα ιατρική κ.ο.κ), (ε) συστηματική βιβλιογραφική ενημέρωση και (στ) εισαγωγή στην κλινική και εργαστηριακή έρευνα,

• η διενέργεια ετησίων γραπτών δοκιμασιών ελέγχου σε πανελληνία βάση, η επίδοση στις οποίες θα καταγράφεται στο «ατομικό βιβλιάριο προόδου. Επί αποτυχίας σε μία από τις ετήσιες πανελλήνιες δοκιμασίες, ο ειδικευόμενος θα έχει το δικαίωμα υποβολής στην ίδια δοκιμασία μόνο μια φορά ακόμη, στο επόμενο έτος,

• η διενέργεια των τελικών εξετάσεων μετά το πέρας της 6-ετούς εκπαιδεύσεως στην ειδικότητα της ΓΧ, μια φορά ετησίως. Οι εξετάσεις θα είναι πανελλήνιες και θα πρέπει να είναι γραπτές και προφορικές. Το ακριβές περιεχόμενο των τελικών εξετάσεων είναι θέμα προς συζήτηση και επεξεργασία. Επί αποτυχίας, ο ενδιαφερόμενος θα δύναται να υποβληθεί στην τελική δοκιμασία άλλες δύο φορές το πλείστον,

• την απονομή του τίτλου της ειδικότητας σε όσους ειδικευόμενους έχουν εκπληρώσει επιτυχώς όλον τον κύκλο της εκπαιδεύσεως και των δοκιμασιών. Είναι αυτονόητο ότι για την απονομή θα λαμβάνεται υπόψη το σύνολο της επιδόσεως στην κλινική άσκηση και των επιμέρους δοκιμασιών και

• τον ετήσιο ποιοτικό έλεγχο της αποδόσεως του εκπαιδευτικού έργου κάθε «κέντρου αριστείας». Το ακριβές περιεχόμενο του ελέγχου είναι υπό συζήτηση, θα πρέπει πάντως να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την κλινική επίδοση των ειδικευομένων. Στην περίπτωση αποτυχίας επί σειρά ετών συγκεκριμένου «κέντρου» να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, θα πρέπει να αναζητούνται τα αίτια αποτυχίας και να προτείνονται οι ενδεδειγμένες διορθώσεις ή και η εν γένει αναθεώρηση του «κέντρου αριστείας» ως τέτοιου.

Το κάθε «κέντρο αριστείας» υπό τον συντονισμό του υπευθύνου χειρουργού εκπαιδεύσεως θα έχει ως πρώτιστο έργο την συνεχή, άοκνη και παραγωγική εκπαίδευση των ειδικευομένων και όχι την εκμαίευση της μεγίστης παραγωγής κλινικού έργου εκ μέρους των. Επί παραδείγματι και με άλλα λόγια, η υποχρέωση σε εφημερία ή χειρουργεία προφανώς και δεν στοιχειοθετεί λόγο να μην παρακολουθήσουν όλοι οι ειδικευόμενοι ενός «κέντρου» προκαθορισμένη σειρά σεμιναρίων. Συγκεκριμένως, κάθε «κέντρο αριστείας»:

• μεριμνά για την οργάνωση της κλινικής εκπαιδεύσεως κάθε ειδικευομένου με βάση το ετήσιο καθηκοντολόγιο, όπως τούτο έχει συνταχθεί από την «Γραμματείας Εκπαιδεύσεως» της ΕΧΕ, και αξιολογεί και καταγράφει την επίδοση του ειδικευομένου ετησίως. Η κλινική εκπαίδευση αφορά την κλινική πράξη (σύνταξη ιστορικού, παρακολούθηση ασθενών κ.ο.κ.), στα χειρουργεία και στις εφημερίες. Η βαθμός αναλήψεως υπευθυνότητας και εμπλοκής του ειδικευομένου σε καθήκοντα εξαρτάται από το έτος εκπαιδεύσεως, πάντοτε με βάση το συγκεκριμένο καθηκοντολόγιο,

• οργανώνει κατά τέτοιο τρόπο την εκπαίδευση, ώστε οι ειδικευόμενοι, σε κυλιόμενο σχήμα, να μετέρχονται όλες τις χειρουργικές κλινικές και τα τμήματα του «κέντρου» με σκοπό την επαφή με όλα τα επιμέρους βασικά αντικείμενα και εξειδικεύσεις της Γενικής Χειρουργικής. Είναι ομοίως βασικό στοιχείο της ειδικότητας η εκπαίδευση σε κλινικές άλλων μεγάλων χειρουργικών ειδικοτήτων, όπως η Ουρολογία, η Αγγειοχειρουργική, η Χειρουργική Θώρακος κ.ο.κ., για προκαθορισμένο χρονικό διάστημα ορισμένων μηνών, περί το τέλος της εκπαιδεύσεως. Τούτο προβλέπεται από τις νυν κρατούσες διατάξεις, αλλά δεν εφαρμόζεται συστηματικώς,

• συντάσσει πρόγραμμα τακτικών επιστημονικών συναντήσεων, στο οποίο περιλαμβάνονται μαθήματα (η ύλη καθορίζεται σε συνεργασία με την «Γραμματεία Εκπαιδεύσεως» της ΕΧΕ, ώστε να αποφεύγονται μεγάλες επικαλύψεις με τα συστηματικά πανελλήνια σεμινάρια) και συναντήσεις με συνεργαζόμενα κλινικές (παθολογική, γαστρεντερολογική, ογκολογική, ακτινοθεραπευτική κ.α.) και εργαστήρια (ακτινολογικό-απεικονιστικό, παθολογοανατομικό),

• ορίζει πρόγραμμα τακτικών συναντήσεων βιβλιογραφικής ενημερώσεως. Επιπλέον, στις συναντήσεις αυτές ο ειδικευόμενος εκπαιδεύεται στην συστηματική αξιολόγηση της βιβλιογραφίας και

• ορίζει πρόγραμμα τακτικών συναντήσεων (α) αναφοράς προόδου των υπό εξέλιξη στο «κέντρο» ερευνητικών πρωτοκόλλων και (β) ενημερώσεως συμμετοχής-παρακολουθήσεως των διαφόρων επιστημονικών εκδηλώσεων στο αντικείμενο της Γενικής Χειρουργικής.

Η παρούσα διαδικασία ασκήσεως της ειδικότητας στην ΓΧ οφείλει να αλλάξει αμέσως και ριζικώς. Η αλλαγή αυτή θα πρέπει να είναι προϊόν συστηματικής μελέτης, συζήτησης και επεξεργασίας από τους εμπλεκομένους φορείς και όργανα. Όμως, ορισμένα από τα εκτιθέμενα στο παρόν πόνημα θεωρούνται από τον συντάκτη βασικά και, υπό τις παρούσες συνθήκες, αδιαπραγμάτευτα. Η άμεση έναρξη της ασκήσεως και η κατάργηση της αναμονής, η θέσπιση εισαγωγικών στην άσκηση εξετάσεων και η θέσπιση «κέντρων αριστείας» για την εκπαίδευση στην ειδικότητα, υπό την υπευθυνότητα μιας αναβαθμισμένης και προς τούτο νομικώς κατοχυρωμένης ΕΧΕ, είναι βασικά συστατικά στοιχεία ενός εκ βάθρων ανανεωμένου εκπαιδευτικού περιεχομένου ασκήσεως στην ειδικότητα.

Είναι γνωστό τοις πάσι ότι σε τούτο τον τόπο δεν χωλαίνει η νομοθεσία, αλλά η εφαρμογή των υφισταμένων νόμων και διατάξεων. Η νέα ρύθμιση, όποτε και εάν γίνει, οφείλει μεταξύ των άλλων να προβλέπει επακριβώς τους μηχανισμούς ελέγχου εφαρμογής των προβλεπομένων για την άσκηση και ποιοτικού ελέγχου του παραγομένου έργου. Επίσης, ο βομβαρδισμός των πληροφοριών, η καταιγίδα των νέων γνώσεων και η πλημμυρίδα των νέων τεχνολογικών εφαρμογών επιτάσσουν την διαρκή εγρήγορση και πρόβλεψη για συνεχή προσαρμογή του συστήματος ασκήσεως ειδικότητας στις νέες απαιτήσεις, όχι μόνον γιατί «κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν». Αλλά κυρίως γιατί το «διαπιστώνειν» αργεί και το «θεραπεύειν» σπανίως επισυμβαίνει.

Και μετά ξύπνησε.

ο Ευάγγελος Ξυνός

Fivos Kakavitsas Ενδιαφέρον άρθρο και όντως αξίζει να γίνει βάση συζήτησης. Αν και με μια πρώτη ανάγνωση λόγω του στησίματος του group εδω καθώς και της σελίδας του blog που συμμετέχω εχω βασικές διαφωνίες σε ορισμένα ζητήματα, όπως π.χ. στη λογική των επαναλλαμβανόμενων εξετάσεων. Οί εξετάσεις μπορεί να γίνει όχημα των λιγοστών εκλεκτών αρχιχειρουργών που μόνο σκοπό μπορεί να έχουν την αποθάρυνση όσων είναι στον πρώτο π.χ. χρόνο της ειδικότητας για να του αποθαρρύνουν να συνεχίσουν προς όφελος των ίδιων και των δικών τους ατόμων.που Υπάρχουν και άλλοι τρόποι αξιολόγησης των ειδικευομένων. Πέραν τούτου μπορούν να γίνουν και

Fivos Kakavitsas αλλές προσθήκες όπως αξιολόγηση των κλινικών που προσφέρουν ειδικότητα (μιας και το άρθρο όπως είπες μπορεί να γενικευτεί και να μην αναφέρεται μόνο στη χειρουργική). Αυτό μέσα από μια ομάδα επιθεωρητών από το Κε.Σ.Υ. που θα κόβει κ..λους έτσι και βλέπει να μην γίνεται εκπαίδευση με αφαίρεση του δικαιώματος της κλινικής στην ειδικότητα και μεταφορά των ειδικευομένων σε άλλη κλινική(να δεις τους επιμελητες πως θα τρέχουν να εκπαιδεύσουν σωστά μετα για ν αμην βγάζουν μόνοι τους τις εφημερίες)

Emmanouil Giorgakis Είναι τόσα αυτά που πρέπει να γίνουν, που απλά θεωρώ πως πρακτικά ποτέ η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να προσφέρει ένα οργανωμένο πλαίσιο χειρουργικής εκπαίδευσης. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν θα βγούν καλοί εν Ελλάδι εκπαιδευμένοι χειρουργοί. Η ποιότητά τους όμως θα είναι αποτέλεσμα ταλέντου, συγκυρίας και προνομιακής θέσης σε ένα νοσοκομείο.

Emmanouil Giorgakis Αν υποθέσουμε πως αποφασίζουμε να αλλάξουμε κάτι, δεν έχουμε παρά να δούμε τι γίνεται στην Ευρώπη ( μίμηση αμερικανικού μοντέλου εκπαίδευσης είναι απλά αδιανόητη για το ελληνικό κατεστημένο).. Κάποια πράματα είναι αυτονόητα, όπως:

‎1. Αναβάθμιση του ρόλου της ελληνικής χειρουργικής εταιρείας, η οποία πρέπει να παίξει ρόλο πρωταγωνιστή και όχι celebrity..

2.Kαθορισμός του αριθμού των χειρουργών που χρειάζεται η ελληνική περιφέρεια.

3. Καταστατικό ειδίκευσης, λίστα χειρουργείων και ελάχιστος αριθμός απαιτούμενων χειρουργείων

4. δημιουργια logbook

5. εξετάσεις εν μέσω της ειδικότητας που να πιστοποιούν την πρόοδο του ειδικευομένου

6. καθορισμός των νοσοκομείων που θα μπορούν να δίνουν ειδικότητα

7. εισαγωγή του θεσμού των rotations μέσα στην ειδικότητα. Αυτό αφενός θα ανακουφίσει ειδικευομενους που για 6 χρόνια είναι εκτεθημένοι σε επείγοντα διαβόητα για το τραύμα που διαχειρίζονται φερειπείν. Μπορεί κάποιος να κάνει 6 χρόνια ειδικότητα σε παν. κλινική και να μην έχει δει πολυτραυματία κοκ.

8. Μηχανογράφηση για την εισαγωγή στην ειδικότητα.Εισαγωγή αξιοκρατικών μηχανισμών και απογαλακτισμός από οπισθοδρομικές πρακτικές όπως η αναμονή.Η επιλογή για ειδίκευση πρέπει να γίνεται μεσω κεντρικού μηχανισμού που θα περιλαμβάνει ένα σύστημα μοριοδότησης, ως συνάρτηση της ποιότητας σπουδών, του βαθμού πτυχίου, βαθμού προκαταρτικών εξετάσεων πολλαπλής επιλογής και το κυριότερο, στοιχείων που υποδεικνύουν το motivation του αιτούντος, όπως εργασίες, δημοσιεύσεις, εθελοντική εργασία, σεμινάρια. Ακόμη, καθότι το αγροτικό και ο στρατός είναι προς το παρόν μια αναγκαιότητα, πρέπει να μοριοδοτείται όποιος έχει υπηρετήσει την Ελλάδα μαυτόν τον τρόπο.

Εν ολίγοις, πρέπει να αρχίσουμε να ευθυγραμμιζόμαστε με τις τακτικές του πολιτισμένου κόσμου. Μόνο έτσι οι χειρουργοί θα αποκτήσουν το κύρος που τους αξίζει και το οποίο χαρακτηρίζει τους χειρουργούς των δυτικών συστημάτων υγείας. Είναι αδιανόητο το ότι σήμερα το τι ειδικότητα θα κάνεις αποτελεί συνάρτηση του πού είχες βάλει τα χαρτιά σου. Είναι εγκληματικό.

Ο θεσμός της αναμονής έχει αφαιρέσει από τους Έλληνες γιατρούς την κινητήριο δύναμη που έκανε εκπαιδευτικά συστήματα όπως της Αμερικής, της Αγγλίας, της Γαλλίας κλπ, να ανθίσουν: την συνεχή προσπάθεια για ακαδημαική πρόοδο και βελτίωση του βιογραφικού, τον ζήλο για το αριστείο. Με αυτό τον τρόπο, το σύστημα οφελείται καθότι η ιατρική άσκηση γίνεται από τους καλύτερους και το κυριότερο, από αυτούς που εκτιμούν αυτό που τους προσφέρεται. Επιπλέον, η έρευνα προωθείται. Με αυτό τον τρόπο, νοσοκομεία σήμερα χρεωκοπημένα, μπορεί όχι μόνο να επιστρέψουν σε οικονομικό ισοζύγιο, αλλά μπορεί να γίνουν ακόμα και πηγές πλούτου, αν το δυναμικό των νέων αξιοποιηθεί και αρχίσουμε να πουλάμε έρευνα.